De markt voor digitale eigendomsbewijzen, NFT’s, voor kunst, mode en design groeit volgens kenners snel. Vier NFT’s die je gewoon kunt kopen – én gebruiken. Wat dóé je ermee?
Bijna 60 miljoen euro voor het digitale kunstwerk Everydays: The First 5000 Days van Beeple, het pseudoniem van de Amerikaanse kunstenaar Mike Winkelmann. Ruim 2,4 miljoen euro voor de eerste tweet van Twitter-oprichter Jack Dorsey. Ongeveer 650 duizend euro voor de broncode van pagina 1 van Wikipedia. De verkoop van NFT’s verbrak afgelopen jaar het ene na het andere record.
Feitelijk is een NFT, of non-fungible token, niets meer dan het digitale eigendomsbewijs van een computerbestand, zoals een tweet of een kunstwerk. Met een NFT wordt vastgelegd wie het bestand heeft gemaakt en wanneer, hoeveel kopieën ervan zijn en wie de eigenaar is. Deze unieke data staan geregistreerd op talloze servers, wat een blockchain wordt genoemd. Telkens als in deze informatieketen iets verandert – bijvoorbeeld wie de eigenaar is – moet dat door alle servers worden goedgekeurd, wat een vervalsing van de NFT onmogelijk maakt.
Vooral de kunstwereld lijkt in de ban van dit nieuwe tech-speeltje. Terwijl slechts eenvijfde van de verhandelde NFT’s digitale kunst is, veelal van het gelikte soort dat het goed doet op digitale media als Instagram. Wikipedia erkent NFT’s niet eens als kunst: Beeple staat niet in zijn lijst van duurste kunstenaars. Het merendeel van de NFT’s bestaat, naast allerhande digitale curiosa als memes en tweets, uit aankopen in de gamewereld en in de nieuwe virtuele omgeving metaverse. NFT’s worden verhandeld met cryptovaluta als bitcoin of ethereum, waarvan de waarde schommelt en waarmee dus druk wordt gespeculeerd. Geen wonder dat om de NFT vooral de geur van snel geld hangt.
Wat ook jammer is. Want voor steeds meer ontwerpers is het vooral een praktisch en betrouwbaar instrument voor het ontwerp en de verkoop van virtuele mode, meubelen of sieraden voor dagelijks gebruik – online én offline. Deze handel in digitaal design is nu nog een niche, ook al is wat wordt aangeboden relatief betaalbaar. Maar volgens zakenbank Morgan Stanley bestaat binnen tien jaar minstens 10 procent van de luxemarkt als mode, design en kunst uit NFT’s. Daarom introduceert V vier van deze digitale pioniers die zomaar de gevestigde merken van morgen kunnen zijn.
Thefabricant.com
Wat: digitale mode
Prijs: van 10 euro voor een paar oorbellen tot 10 duizend euro voor een unieke creatie
‘Mode is een van de belangrijkste manieren om onze identiteit uit te drukken. Waarom zou dat niet online kunnen met digitale creaties?’, zegt Amber Jae Slooten, Nederlands bekendste digitale modeontwerper en medeoprichter van The Fabricant. Dit Amsterdamse ‘modehuis’ creëert mode die uitsluitend bestaat op een beeldscherm. In mei 2019 had het de primeur met de online veiling van de eerste digitale fashion als een NFT voor 8.000 euro. Op deze bewegende computeranimatie droeg een digitaal model een golvende en glanzende creatie. De modewereld reageerde sceptisch, zegt Slooten. ‘Mode die je niet kon dragen, zelfs niet vastpakken: dat moesten wel de nieuwe kleren van de keizer zijn.’
Dat is veranderd. The Fabricant heeft concurrentie gekregen van gevestigde modemerken als Dior en multinationals als Nike, die digitale creaties als NFT verkopen. Al blijft de Amsterdamse modestartup pionieren. ‘Wij hebben de eerste digitale cover gemaakt voor Vogue Singapore en onlangs een collectie gedropt voor Atari, die spelers kunnen kopen en dragen in speciale games.’
Het aanbod van The Fabricant varieert van een paar digitale oorbellen van 10 euro tot unieke items van wel 10 duizend euro. ‘Vergelijk het met confectie en haute couture’, aldus Slooten. De creaties kunnen als een augmented filter over een bestaande foto op bijvoorbeeld Instagram worden gelegd. Met de duurdere stukken kan een avatar in een game of straks in metaverse worden aangekleed. ‘De digitale fashion ruist en danst dan mee met jouw bewegingen, als een echte jurk.’ Al heeft de virtuele mode van The Fabicant een herkenbare eigen esthetiek. ‘Wij experimenteren met nieuwe materialen, zoals bont dat lijkt op pulserende internetkabels.’ Ook was de laatste collectie genderneutraal. ‘Je digitale identiteit, en dus ook gender, kun je immers zelf kiezen.’
Op het nieuwe platform The Fabricant Studio dat 2 februari is gelanceerd, kunnen ontwerpers eigen digitale creaties direct uploaden, vooralsnog alleen op uitnodiging. Slooten: ‘Dat kan een kledingstuk zijn maar ook een digitale stof of sieraden, waarmee andere ontwerpers weer nieuwe combinaties kunnen maken.’ Alle creaties zijn als NFT te koop, waarbij de opbrengsten worden verdeeld onder de ontwerpers van het kledingstuk, de stof en de combinatie. ‘Een jong talent uit Dakar in Senegal heeft nu dezelfde kans om te worden ontdekt als een ontwerper in Parijs.’ The Fabricant Studio biedt een duurzaam alternatief voor een giftig modesysteem, aldus Slooten. ‘De enige grondstoffen die wij gebruiken zijn data, wat toch minder vervuilend is.’ Ook vindt hij dat zo het gesloten systeem wordt opengebroken waarbij een paar grote merken en influencers de dienst uitmaken. ‘Bij onze modeshows zit iedereen op de eerste rij, thuis achter zijn computerscherm.’
Tjep.com
Wat: een draagbaar sieraad met bijbehorende videoanimatie
Prijs: vanaf 495 euro voor het (metalen) sieraad en vanaf 0,01 ethereum (ongeveer 26,85 euro volgens de huidige dagkoers) voor de NFT
Precies twintig jaar geleden lanceerde Tjep, de studionaam van de Nederlandse ontwerper Frank Tjepkema, het sieraad Bling Bling. De iconische logo’s van honderd bedrijven – van Chanel en McDonald’s tot Volkswagen en Playboy – had hij samengesmeed tot een gouden amulet dat als halsketting of broche kan worden gedragen. ‘Sindsdien is de wereld flink veranderd’, zegt Tjepkema. Daarom gaf hij het sieraad een update met 61 nieuwe logo’s – waaronder die van nieuwe tech-bedrijven als Instagram, Tesla en Tinder.
Om de lancering te begeleiden van deze nieuwe editie van Bling Bling als een gouden en een zwartmetalen sieraad, elk in een genummerde oplage van honderd exemplaren, maakte Tjepkema de zes minuten durende animatiefilm Logos, waarbij de gouden logo’s één voor één over elkaar vallen tot ze een amulet hebben gevormd. Dan slaan ze zwart uit. ‘De kleur van aardolie’, legt Tjepkema uit. Uiteindelijk verpulveren ze. Als laatste tuimelt de Facebook-duim uit beeld. ‘Uiteraard omlaag.’ Als het scherm op zwart staat, komt het eerste logo weer naar beneden. ‘Het kapitalistische systeem draait immers ook steeds door.’
Wie een Bling Bling koopt, kan daarbij een NFT van Logos aanschaffen. De koper krijg daarvoor de zes minuten durende video-animatie, één stilstaand beeld daaruit én een digitale versie van het sieraad dat online kan worden gedragen. Aan elke NFT is bovendien één van de 160 merknamen gekoppeld. Voor de eerste koper is dat 3M (van de post-it memo’s); de laatste krijgt het online-vergadersysteem Zoom. Sinds 1 januari worden de NFT’s op alfabetische volgorde uitgebracht. Elke 54 uur een, zodat ze op 31 december 2022 precies alle 160 zijn gelanceerd. Bij elke nieuwe NFT wordt de verkoopprijs verhoogd met het startbedrag van 0,01 ethereum. De laatste NFT kost dus 0,8 ethereum. ‘Geheel volgens de kapitalistische spelregels wordt de snelle koper daarmee beloond.’
Met de digitale replica Logos heeft het oorspronkelijke commentaar van Bling Bling op consumentisme en logo-fetisjisme eveneens een update gekregen. ‘De economische waarde van bedrijfslogo’s wordt nu uitgedrukt in hyperkapitalistische cryptovaluta. Een van de nieuwe logo’s op het sieraad is ethereum, de cryptomunt waaraan veel NFT’s zijn gekoppeld. Het sieraad is daarmee zelf onderdeel geworden van het systeem dat het bekritiseert.’
Supertoyssupertoys.com
Wat: de 3D-printinstructies voor een stoel
Prijs: 1 ethereum (ongeveer 2.685 euro volgens de huidige dagkoers)
Water is also Human is het digitale stoelontwerp van de Rotterdamse ontwerpstudio Supertoys Supertoys. De fysieke stoel kan hiermee met één druk op de knop van een 3D-printer worden vervaardigd. Op zichzelf niets nieuws, 3D-printen bestaat al meer dan twintig jaar. ‘Maar met NFT’s is er nu eindelijk een beveiligde manier om deze digitale maakinstructies te verkopen’, zegt ontwerper Job Mouwen, die met zijn partner Merle Flüge sinds 2019 de Rotterdamse ontwerpstudio vormt. In theorie zouden er nog steeds illegale kopieën van het 3D-printbestand op internet kunnen circuleren, weet ook Mouwen. ‘Maar van een Eames Chair zijn ook talloze kopieën in omloop. De echte designliefhebber wil the real thing.’
Met de NFT van 1 ethereum krijgen de kopers alleen de 3D-printinstructies; zij moeten de stoel zelf laten printen, wat nog eens 700 euro kost. ‘Wij geven wel een adressenlijst van betrouwbare producenten.’ Daarnaast krijgen de kopers de digitale plaatjes van Water is also Human erbij. ‘Zij kunnen hetzelfde meubel daarmee in metaverse én in hun woonkamer zetten.’
Ook met het ontwerpproces van Water is also Human wil Supertoys Supertoys een brug slaan tussen de virtuele en de echte wereld. De eerste ontwerptekening is een recht-toe-recht-aan stoel met vier poten en een zitting van 52 centimeter hoogte. Hiervan zijn met een algoritme meer dan 250 vormen gemaakt die steeds ronder en abstacter worden. ‘Daaruit hebben wij die vorm gekozen die de optimale combinatie is van een waterdruppel en een stoel. Je kunt er nog nét op zitten, voordat hij uit elkaar lijkt te spatten.’
Met zijn vloeiende fantasievormen en dromerige kleurenpalet heeft de stoel de digitale uitstraling van bijvoorbeeld games. ‘Het is tenslotte een samenwerking van mens en kunstmatige intelligentie.’ Deze versmelting tussen digitaal en analoog is precies waar het design van het Supertoys Supertoys over gaat. Het plaatje van Water is also Human is nu al door tienduizenden gezien op Instagram of populaire designblogs als Dezeen.com. ‘Alleen dat al maakt het ontwerp voor ons echt.’ Aan dat plaatje is nauwelijks te zien of het nou een afbeelding is van de echte stoel in een echt interieur, of dat het slechts een computertekening is. ‘Wij spelen bewust met die spanning tussen online en offline.’
Nemovos.com/kamer-met-uitzicht
Wat: een muzikale VR-experience
Prijs: 35 euro
Wat zijn digitale creatie Kamer met uitzicht precies is, laat zich lastig in woorden uitleggen, aldus Tibor de Jong, die onder de naam Nemo Vos werkt als digitaal kunstenaar. ‘Met een VR-bril word je ondergedompeld in een wereld met steden, personages en wonderlijke natuur. Het is eigenlijk meer een gedicht dan een verhaal.’ Voor deze experience componeerde zijn vader Erik de Jong, bekend onder zijn artiestenaam Spinvis, een soundtrack van ongeveer 25 minuten. ‘Het is een droomvlucht voor volwassenen.’
Kamer met uitzicht wordt in een oplage van slechts honderd stuks verkocht als NTF. ‘Het mag exclusief zijn. Het is tenslotte een droomwereld die je koopt.’ De kopers krijgen er een viewmaster bij met een fotokaart met videostills uit Kamer met uitzicht. Een eerdere samenwerking tussen vader en zoon De Jong was een korte videoclip, waarvan de NFT vergezeld ging van een roze muziekcassette. ‘Speciale uitgaven worden enorm gewaardeerd door muziek- en filmliefhebbers. Je kunt het vergelijken met een gesigneerde bootleg of de lp van gekleurd vinyl met bandlogo van vroeger.’
NFT’s bieden digitale kunstenaars als Nemo Vos en muzikanten als Spinvis een mogelijkheid om hun werk rechtstreeks aan liefhebbers te verkopen. Deze online community kan vervolgens worden uitgenodigd voor performances of meet-ups. Zo wordt Kamer met uitzicht op 12 en 13 februari gelanceerd met een live-event in De Helling in Utrecht. ‘Ik zie NFT’s als een nieuw medium waarmee ik mijn werk kan presenteren en promoten. Tot nu toe moest ik daarvoor Instagram gebruiken, waarvan uiteindelijk vooral de firma Facebook profiteert. En als er eens een tepel is te zien, kan ik sowieso niet posten.’
Met 35 euro is Kamer met uitzicht redelijk geprijsd. ‘Wij gebruiken de cryptovaluta xdai, die is gekoppeld aan de dollarkoers zodat er nauwelijks mee wordt gespeculeerd. Voor het aanmaken ervan hoeven ook minder energievretende servers te draaien.’ Al zou het natuurlijk mooi zijn als de NFT een gewild collector items wordt, droomt De Jong. ‘In dat geval ontvangen Spinvis en ik 15 procent royalty’s over elke nieuwe verkoop.’
Metaverse is een online omgeving die speciaal is ontworpen om te bezoeken met een VR-bril. Het is vergelijkbaar met de beleving in een geavanceerde videogame. Het zal worden gebruikt om te werken, shoppen, gamen, socializen of musea en concerten te bezoeken. Zo opende het statige veilinghuis Sotheby’s onlangs al een filiaal op metaverse. Bezoekers bewegen zich door metaverse met een avatar, een zelfgekozen identiteit met een herkenbaar uiterlijk, bijvoorbeeld digitale designerkleding of een eigen ‘merklogo’. Deze digitale items worden gekocht als NFT. De zakenbank Morgan Stanley verwacht dat rond 2030 minimaal 10 procent van de luxe-industrie bestaat uit digitale items die op metaverse worden verhandeld – een potentiële miljardenmarkt dus.
Om u deze content te kunnen laten zien, hebben wij uw toestemming nodig om cookies te plaatsen. Open uw cookie-instellingen om te kiezen welke cookies u wilt accepteren. Voor een optimale gebruikservaring van onze site selecteert u “Accepteer alles”. U kunt ook alleen de sociale content aanzetten: vink hiervoor “Cookies accepteren van sociale media” aan.
Log in of maak een account aan
Uw gegevens en de bezorg-, vakantie- en verhuisservice
Hier kunt u meldingen uitschakelen
Zoeken op auteur, titel of onderwerp
Test uw kennis met uitdagende puzzels
We horen graag uw mening
Serviceomgeving voor al uw vragen
Kies en beheer uw favoriete nieuwsbrieven
Kies en beheer uw favoriete nieuwsbrieven
Klassieke en Digitale versie van de krant
Uitleg over overlijdensberichten in de krant
Alle artikelen uit 13 kwaliteitskranten
Zorgvuldig geselecteerde artikelen
Deel belangrijke info met de Volkskrantredactie
Uitleg over uw rechten en regels
Uitleg over wat wij met uw gegevens doen
Uitleg over de gebruikte cookies op onze site en app
Beheer uw privacy instellingen
Tip hier onze journalisten
Op alle verhalen van de Volkskrant rust uiteraard copyright.
Wil je tekst overnemen of een video(fragment), foto of illustratie gebruiken, mail dan naar copyright @volkskrant.nl.
© 2022 DPG Media B.V. – alle rechten voorbehouden